Ijtimoiy ongni oshirish va uning ijtimoiy muammolarga taʼsiri

Ijtimoiy ongni oshirish jamiyatning rivojlanishi va ijtimoiy adolatga erishishda muhim ahamiyatga ega. Ijtimoiy ong bu jamiyat aʼzolarining maʼlum bir ijtimoiy muammo yoki voqelik haqidagi bilim, qarash va munosabatlari majmuidir. Bu ong darajasining oshishi jamiyatda muammolarni keng miqyosda anglashga va ularni hal etishda faol ishtirok etishga imkon beradi. Ijtimoiy ongni oshirish jamiyat aʼzolari oʻrtasida oʻzaro hamkorlikni yaxshilash va muammolarga nisbatan samarali yechimlar ishlab chiqish imkoniyatini yaratadi.

Ijtimoiy ongning oshirilishi turli sohalarda ijobiy oʻzgarishlarga olib keladi, bu esa ijtimoiy adolat va barqaror rivojlanishga erishishga yordam beradi. Misol tariqasida aholining sogʻliqni saqlashga boʻlgan ongi oshirilganda, kasalliklarni oldini olish va ularga qarshi kurashish samaraliroq boʻladi. Masalan, pandemiyalar davrida sanitariya qoidalariga rioya qilish va emlashning ahamiyati haqida xabardorlik jamiyatda koʻproq qoʻllab-quvvatlanadi.

Ijtimoiy ongning oshirilishi ekologik muammolarga koʻproq eʼtibor qaratishga olib keladi. Masalan, iqlim oʻzgarishiga qarshi kurashish, plastik chiqindilarni kamaytirish uchun tashabbuslar jamiyat aʼzolarining bu sohadagi bilimi orqali samaraliroq boʻlishi mumkin. Shuninigdek, ijtimoiy ongning gender tengligini oshirishga taʼsiri katta. Jamiyatda gender tengligi masalalariga nisbatan bilimlarni oshirish va munosabatlarni oʻzgartirish orqali jinsiy diskriminatsiya va zoʻravonlikka qarshi muvaffaqiyatli kurash olib borilishi mumkin.

Maʼlumki, ijtimoiy ong bir qancha ijtimoiy muammolarga oʻz taʼsirini koʻrsatadi:

Birinchidan, ijtimoiy ongning oshishi odamlarni ijtimoiy harakatlarga jalb qiladi. Fuqarolar huquqlari, atrof-muhit muhofazasi yoki ishchilar huquqlari uchun kurash kabi faoliyatlar ijtimoiy ongning yuqori boʻlishi natijasida yuzaga keladi.

Ikkinchidan, ijtimoiy ongning oshishi qonunchilik jarayonlariga taʼsir koʻrsatadi. Masalan, inson huquqlari yoki ekologik muhofazaga oid qonunlar ijtimoiy harakatlar va jamoatchilik fikri natijasida kuchayishi mumkin.

Uchinchidan, ijtimoiy ongning oshishi madaniy qadriyatlarni oʻzgartirishga yordam beradi. Ijtimoiy adolatga intilish va irqchilikka qarshi harakatlar jamiyatda keng koʻlamli ijtimoiy oʻzgarishlarga olib kelishi mumkin.

Ijtimoiy ongni oshirishda qoʻyidagi strategiyalardan foydalaniladi:

1. Taʼlim: maktab va oliy taʼlim muassasalarida ijtimoiy ongni oshirishga qaratilgan taʼlim dasturlari muammolarni chuqurroq tushunishga yordam beradi. Bu jarayonda oʻquvchilar ijtimoiy adolat va tenglikni qadrlashni oʻrganadilar.

2. Ommaviy axborot vositalari: televideniye, radio va internet orqali ijtimoiy masalalarni keng jamoatchilikka yetkazish muhim ahamiyatga ega. Bu vositalar ijtimoiy ongni oshirishda samarali vosita hisoblanadi.

3. Mahalliy hamkorliklar: joylarda tashkil etilgan hamkorliklar, seminarlar va uchrashuvlar jamoatchilikning bilim va koʻnikmalarini oshirishda muhim rol oʻynaydi. Jamoaviy hal qilish jarayonlariga faol jalb qilish ijtimoiy muammolarga koʻproq eʼtibor qaratilishiga yordam beradi.

Xulosa oʻrnida shuni aytish mumkinki, ijtimoiy ongni oshirish jamiyatdagi ijtimoiy muammolarni hal qilishning muhim vositasi hisoblanadi. Uning yordamida jamiyat aʼzolari oʻz masʼuliyatini anglaydi va ijtimoiy oʻzgarishlarga faol hissa qoʻshadi. Shu orqali barqaror va adolatli jamiyatni qurish mumkin. 

 Madinabonu Qadirova,

 Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi “Arab tili va adabiyoti al-Azhar”

 kafedrasi dotsenti